Mobbing – Czy mnie to dotyczy?

Czy zastanawiałeś się kiedyś czy mobbing może dotyczyć także Ciebie?

Często mobbing kojarzy nam się z przemocą w pracy, która przyjmuje dość skrajną postać np. krzyku, poniżania kolegów lub wręcz stosowania agresji fizycznej. Niestety nie zawsze jest tak oczywisty w swoich przejawach i trudno jest rozpoznać jego pierwsze oznaki.

Dlatego tak ważne jest, by reagować na najdrobniejsze przejawy złego traktowania pracowników czy współpracowników, zanim przybiorą formę celowego dręczenia drugiej osoby i zdominują relacje w pracy.

Zgodnie z opisem Laymanna, zachowania mobbingowe możemy zaliczyć do 5 grup: działania utrudniające proces komunikowania się, wpływające negatywnie na w relacje społeczne, działania naruszające wizerunek ofiary oraz działania uderzające w pozycję zawodową ofiary, jak i jej zdrowie (Erenkfeit i in., 2011, s. 82-83).
Pierwsza grupa dotyczy m.in. przerywania wypowiedzi, krzyków, ustnej krytyki czy wręcz grożenia. Druga grupa wpływa na izolowanie osoby mobbingowej z jej społecznego otoczenia oraz unikanie kontaktu z nią. Mobber może również ośmieszać publicznie, sugerować zaburzenia lub w inny sposób poniżać współpracownika. Dodatkowo może dawać zbyt trudne lub zbyt banalne zadania, tym samym ukazywać brak użyteczności w pracy danej osoby. W przypadku ostatniego wymiaru może dochodzić do agresji fizycznej (Erenkfeit i in., 2011, s. 82-83). To tylko kilka przejawów – zachęcam do zapoznania się z szerszymi opracowaniami na ten temat.

Nie wystarczy jedynie mieć świadomość tego typu zjawisk. Ważne jest jeszcze by odpowiednio reagować, gdy tylko dostrzeżemy jakiekolwiek formy przemocy w swoim otoczeniu. Nieraz „nie” wypowiedziane głośno i wyraźnie może pomóc postawić jasne granice w relacjach w środowisku pracy i zastopować falę przemocy. Dlatego każdy z nas jest odpowiedzialny za to, by reagować i nie pozwalać, by inni wokół nas krzywdzili kogokolwiek. Nieraz nie reagujemy z powodu strachu przed konsekwencjami ze strony mobbera. Czasem dlatego, że nie mamy pewności, jaka jest prawda i nie chcemy się „wychylać”. Warto jednak pamiętać, że brak reakcji jest cichym przyzwoleniem na przemoc w środowisku pracy.

Przełożeni wyższego szczebla mogą nie wiedzieć, co rozgrywa się na niższych poziomach hierarchii organizacyjnej. Dlatego ważne jest, by wprowadzić w organizacji jasne procedury antymobbingowe, by pracownicy wiedzieli dokładnie w jaki sposób mają reagować, do kogo mogą się zwrócić, gdy zauważą takie działania, a także, by zdawali sobie sprawę jaka jest dalsza procedura postępowania i jak działa wewnętrzna komisja antymobbingowa.

Niezależnie od strony formalnej warto zwrócić uwagę, że od naszego sposobu rozwiązywania konfliktów, radzenia sobie z napięciami w pracy może zależeć również potencjalne eskalowanie tego typu zjawisk. Wiele sytuacji mobbingowych zaczyna się od zwykłego konfliktu, który nie rozładowany na początku może urosnąć do rangi prześladowania jednej z osób i świadomej próby niszczenia czyjejś pozycji zawodowej w miejscu pracy.

Zachęcam zatem, by w codzienności wprowadzić kilka ważnych zasad:

• Kiedy ktoś w Twoim otoczeniu podnosi głos na inną osobę – reaguj i wyraź stanowczy sprzeciw.
• Jeśli ktoś z Twoich współpracowników skarży się na niewłaściwe zachowania innych osób potraktuj je poważnie i pomóż przyjrzeć się sytuacji – nazywając przemoc przemocą.
• Bądź asertywny w relacjach i pomóż być asertywnym innym – być może oni nie wiedzą, jak się bronić.
• Jeśli ewidentnie dostrzegasz znamiona mobbingu zgłoś odpowiednim osobom np. przełożonemu, wyższym rangą przełożonym lub pracownikom HR.  
• Jeśli sam doświadczasz tego typu zachowań – stawiaj granice, nazywaj wprost zachowania, których nie akceptujesz.

Pamiętaj oczywiście o tym, że każdemu może zdarzyć się gorszy dzień i może podnieść głos lub w zbyt dosłowny sposób zwrócić komuś uwagę publicznie. Jednak, jeśli tego typu zachowania zdarzają się nagminnie i mimo zwracania uwagi zachowanie się nie zmienia – warto zaangażować przełożonych i poprosić o wsparcie.

Tylko wspólne działania. Jasne nazywanie przemocy przemocą może powstrzymać tego typu działania w środowisku pracy. Jeśli nie możesz pomóc osobiście – możesz poradzić danej osobie by zwróciła się do specjalisty. Ważne byśmy nie milczeli – tylko jasno stawiali granice i mówili „nie” przemocy.

Literatura polecana i cytowana:

Erenkfeit, K., Dudzińska, L., Indyk, A. (2011). Mobbing w środowisku pracy – opis zjawiska oraz jego skutki, Medycyna Środowiskowa, 14(4), s. 81-89.